Ciśnienie tętnicze: fundamentalne, ale nie bez ryzyka
Ciśnienie tętnicze to siła, z jaką krew jest tłoczona do narządów, dostarczając im tlen i składniki odżywcze. Choć generowane jest przez pracę serca, jego wartość zależy również od elastyczności tętnic oraz oporu, jaki stawiają one przepływającej krwi. Ciśnienie tętnicze jest niezbędne do życia, jednak gdy jest zbyt wysokie, w dłuższej perspektywie może być szkodliwe.
Co to jest nadciśnienie tętnicze?
Nadciśnienie tętnicze definiuje się jako trwałe podwyższenie ciśnienia w tętnicach ogólnoustrojowych. Jest to schorzenie, które na ogół nie daje wyraźnych objawów, jednak z biegiem czasu może uszkadzać tętnice oraz zaopatrywane przez nie narządy.
W 90-95% przypadków mówimy o nadciśnieniu pierwotnym (samoistnym), którego dokładna przyczyna nie jest znana. Pozostałe 5-10% stanowi nadciśnienie wtórne, w którym możliwe jest zidentyfikowanie przyczyny.
Nadciśnienie tętnicze jest bardzo powszechne – szacuje się, że dotyka co trzecią osobę po 30. roku życia, a jego częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem. Choć rzadko występuje przed 30. rokiem życia, po 60. roku życia dotyka już dwie na trzy osoby.
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że cierpi na nadciśnienie. Dzieje się tak, ponieważ często zakładamy, że jeśli czujemy się dobrze, to wszystko jest w porządku, ufając, że nasze ciało samo poinformuje nas o problemach. Jednak statystyki są jednoznaczne – szacuje się, że około połowa osób cierpiących na nadciśnienie nie jest tego świadoma.
Nadciśnienie pierwotne lub samoistne
Nadciśnienie pierwotne (samoistne) jest najczęstszą postacią nadciśnienia tętniczego, dlatego zasługuje na szczególną uwagę. Choć dokładna przyczyna tej choroby nie jest znana, wiadomo, że jej rozwój wynika ze złożonej interakcji czynników środowiskowych, behawioralnych, genetycznych, hormonalnych oraz systemów narządów, takich jak układ sercowo-naczyniowy i centralny układ nerwowy.
Z praktycznego punktu widzenia należy wziąć pod uwagę dwa istotne aspekty:
Historia rodzinna:
Jeśli Państwa rodzice mają nadciśnienie, a zwłaszcza jeśli rozwinęli je przed 40. rokiem życia, istnieje większe prawdopodobieństwo, że choroba pojawi się także u Państwa.
Styl życia:
Nasze codzienne nawyki mają większe znaczenie, niż mogłoby się wydawać. Czynniki takie jak dieta, spożycie alkoholu, rytm snu oraz siedzący tryb życia odgrywają kluczową rolę w rozwoju nadciśnienia.
Podstępne nadciśnienie
Nadciśnienie tętnicze działa cicho i podstępnie. Zazwyczaj „nie boli”, nie daje oczywistych objawów, ale z biegiem czasu stopniowo uszkadza narządy, takie jak nerki, serce, mózg i oczy. Uszkodzenia te kumulują się i ostatecznie mogą prowadzić do niewydolności serca, utraty wzroku, zaburzeń funkcji poznawczych lub arytmii.
Kolejność zdarzeń jest zwykle następująca:
-
Żyjemy nieświadomi wysokości naszego ciśnienia tętniczego, zwłaszcza jeśli nasz kontakt ze służbą zdrowia jest sporadyczny.
-
Z biegiem czasu u niektórych osób rozwija się nadciśnienie, a one same nie zdają sobie z tego sprawy.
-
W ciągu lat nieleczone nadciśnienie powoduje nieodwracalne uszkodzenia narządów.
Większość ludzi odkrywa, że ma wysokie ciśnienie przez przypadek – zwykle podczas wizyty u lekarza z innego powodu, kiedy rutynowo dokonano pomiaru, lub np. gdy ktoś postanowił wypróbować ciśnieniomierz innego członka rodziny. U tych, którzy mieli mniej szczęścia, diagnoza stawiana jest dopiero po poważnych konsekwencjach, takich jak udar lub zawał mięśnia sercowego.